علی علی یاری؛ کارشناس ارشد تغذیه
چربی‌های اضافه در بدن در نواحی مختلفی تجمع می‌یابند که باعث پیدایش اشکال متفاوتی از چاقی می‌شود.
طبقه بندی‌های متفاوتی برای انواع چاقی وجود دارد، اما یکی از رایج‌ترین و اصلی‌ترین طبقه بندی‌ها برای آن، طبقه بندی بر اساس تجمع چربی در بالا تنه یا پایین تنه می‌باشد.
بر این اساس انواع چاقی به 3 دسته تقسیم می‌شود:
چاقی سیبی شکل (اندروید)
در این مدل از چاقی، تجمع چربی در ناحیه بالا تنه مانند گردن، صورت، شانه‌ها و اطراف ناحیه شکمی می‌باشد و این قسمت از بدن در قیاس با پایین تنه حجم بیشتری دارد.
این شکل از چاقی در مردان شیوع بالاتری دارد، گرچه زنانی که تحت درمان با هورمون‌های خاصی هستند نیز این شکل از چاقی را نشان می‌دهند.
در این شکل از چاقی به دلیل شباهت بدن به سیب به خاطر تجمع چربی، به چاقی سیبی شکل معروف است.
در این چاقی به دلیل درگیر شدن چربی‌ها با اندام‌های مهم نظیر قلب، ریه، کبد و کلیه احتمال خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های مزمن نظیر بیماری‌های قلب و عروق و افزایش کلسترول وجود دارد.
تناسب اندام موضوع مهمی است که در نگاه اول، تنها باعث زیبایی شخص می‌شود، اما این مساله فارغ از تأثیر مهمی که در زیبایی هر شخص دارد، نقش بسزایی در سلامتی و حفظ عملکرد طبیعی بدن نیز دارد.
طبیعتاً هر شخصی به دنبال از بین بردن چربی‌های اضافه خود برای رسیدن به فرم ایده آل بدن خود می‌باشد و یا افرادی که تناسب اندام خوبی دارند، در صدد حفظ شرایط فعلی خود هستند.
اما علی رغم تلاش ما برای عدم از بین رفتن فرم ایده آل بدن، چربی‌های اضافه حاصل از خوردن غذا و یا عدم تحرک کافی به مرور سبب انباشت چربی در بدن شده و باعث ایجاد چاقی می‌شود.
چاقی گلابی شکل (ژینوئید)
این مدل از چاقی ناشی از تجمع چربی در ناحیه پایین تنه می‌باشد و پاها، ران‌ها و اطراف لگن و قسمتی از پایین شکم را درگیر می‌کند و به دلیل چاق‌تر بودن پایین تنه نسبت به بالا تنه، بدن به گلابی شباهت پیدا می‌کند.
این شکل از چاقی در خانم‌ها نسبت به آقایان شیوع بیشتری دارد و دلیل این امر وجود هورمون جنسی استروژن در زنان است.
چاقی تیپ 3
برخی افراد در هیچ یک از گروه‌های فوق قرار نمی‌گیرند و شکل چاقی آن‌ها به صورتی است که از صورت تا نوک انگشتان پای آن‌ها تحت تأثیر تجمع چربی قرار گرفته و شدیداً انجام امور روزمره را برای آن‌ها سخت می‌کند.
تجمع چربی در این افراد باعث ایجاد حالت بشکه مانند می‌شود و سایز بدن آن‌ها به شدت افزایش می‌یابد.
این اشخاص با رعایت رژیم غذایی مناسب و تمرین متناسب باید در صدد کاهش وزن خود باشند.
این شکل از چاقی کمتر دیده می‌شود و در غالب طبقه بندی‌ها ذکر نمی‌شود و دو گروه اول (چاقی سیبی شکل و گلابی شکل) به دلیل شیوع بالایی که دارند، بیشتر مورد مطالعه و بحث قرار گرفته‌اند.
دامنه‌ی مضرات و بیماری‌های ناشی از انواع چاقی وسیع و خطرناک می‌باشند.
این عوارض قسمت‌های مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند و در بسیاری از مقالات به آن‌ها اشاره شده است.
از آن جایی که شکل چاقی و محل تجمع چربی در بدن بر احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف تأثیر گذار است، بررسی و شناسایی نوع چاقی بدن موضوع حائز اهمیتی می‌باشد.
با توجه به نکات فوق فرم سیبی شکل در مقایسه با حالت گلابی شکل چاقی، بسیار خطرناک‌تر است و می‌تواند عامل بیماری‌های مزمن مختلفی باشد.
بنابراین برای داشتن بدنی سالم، ظاهری زیبا و اعتماد به نفس بالا، پیشگیری و یا درمان این شکل از چاقی بسیار مفید و کمک کننده خواهد بود.
به گفته متخصصان تغذیه این امر با رعایت رژیم غذایی متناسب و فعالیت بدنی مناسب و ورزش‌های کمک کننده به کاهش وزن به سادگی محقق خواهد شد و رسیدن به آن کار غیر ممکنی نیست.
چاقی سیبی خطرناک‌تر است!
نکته مهمی که وجود دارد تأثیر متفاوت اشکال چاقی بر سلامت عمومی بدن است.
مطالعات مختلف نشان می‌دهند که عوارض چاقی سیبی شکل به مراتب بیشتر از نوع گلابی شکل آن است.
در چاقی سیبی شکل به دلیل درگیری اندام‌های حیاتی بدن نظیر قلب و کبد، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، کبد چرب، دیابت و برخی از سرطان‌ها بالاتر است.
دلیل این امر ورود مواد حاصل از متابولیسم چربی‌های ناحیه شکمی به گردش خون و تأثیر آن بر ارگان‌های حیاتی بدن است.
مطالعات جدیدی که در زمینه چربی شکمی انجام شده، نشان می‌دهد که چربی‌های این ناحیه، برخی از عوامل ایمنی موجود در گردش خون نظیر بعضی از گلبول‌های سفید را تحت تأثیر قرار می‌دهند و آن‌ها را دستخوش تغییراتی می‌کنند.
این عوامل تغییر یافته از طریق گردش خون به مغز رفته و به سبب تغییراتی که توسط چربی‌های شکمی روی آن‌ها اعمال شده، می‌توانند سبب آسیب به نورون‌های مغزی شوند و به مرور بیماری‌های مغزی را ایجاد کنند.
علاوه بر مطالبی که گفته شد، چاقی شکمی مهمترین عامل از دست رفتن تناسب اندام و از دست رفتن فرم ایده آل بدن می‌شود و به تبع آن ظاهر فرد را دچار تغییرات نا مطلوب می‌کند.
عدم وجود تناسب اندام می‌تواند سبب کاهش اعتماد به نفس، نگاه نه چندان جالب جامعه به شخص و در نتیجه کاهش مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی شود.
این موضوع از عواملی است که سلامت روحی واجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و حتی در موارد حاد می‌تواند منجر به افسردگی شود.
